Ταινιοκριτική: 'Η Λευκή Κορδέλα' του Μίκαελ Χάνεκε

Είναι η πρώτη ταινία του Αυστριακού σκηνοθέτη που είδα και νομίζω ότι μου άρεσε αρκετά. Βέβαια πιστεύω ότι λόγω της διάρκειάς της (περίπου 140 λεπτά) απαιτείται και μια δεύτερη προβολή για να υπάρξει ολοκληρωμένη εικόνα. Τέλος πάντων θα γράψω αυτά που κατάλαβα με την πρώτη.

Σύμφωνα με τον Χάνεκε, η ταινία πραγματεύεται "τις απαρχές της κάθε είδους τρομοκρατίας, είτε αυτή είναι πολιτική είτε θρησκευτική" (το γράφω αυτό τώρα γιατί έχει σημασία για παρακάτω). Η πλοκή διαδραματίζεται σε ένα (φανταστικό) Γερμανικό χωριό λίγο πριν την έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και διηγείται στο μέλλον από τον δάσκαλο του χωριού. Οι άνθρωποι της εξουσίας είναι ο γιατρός, ο παπάς και ο βαρόνος, κάθε ένας από τους οποίους απεικονίζεται με ιδιαίτερα μελανά χρώματα από τον σκηνοθέτη για διάφορους λόγους. Το βασικό μοτίβο της ταινίας είναι τα διάφορα μυστήρια που συμβαίνουν στα μέλη της τοπικής κοινωνίας και η αναζήτηση των ενόχων. Ο γιατρός σκοντάφτει με το άλογό του σε ένα τεντωμένο σύρμα και πέφτει άσχημα, ο γιος του βαρόνου χάνεται και βρίσκεται έπειτα δεμένος και μαστιγωμένος, ένας αχυρώνας καίγεται και ο γιος της οικονόμου του γιατρού βρίσκεται άγρια χτυπημένος. Στο τέλος οδηγούμαστε να πιστέψουμε ότι υπεύθυνη για όλα αυτά είναι η πολυπληθής ομάδα παιδιών του παπά, τα οποία (για να είμαστε δίκαιοι) από την αρχή της ταινίας έχουν τραβήξει τα πάνδεινα από τον ευγενή αυτό αντιπρόσωπο του θεού.

Ψάχνοντας στο internet, διαπίστωσα ότι η πλειοψηφία του κόσμου θεωρεί την ταινία ως συμβολισμό για την άνοδο των Ναζί (ναι, πάλι οι Ναζί). Το θέμα αυτό, της ευθύνης δηλαδή των απλών Γερμανών πολιτών για την άνοδο στην εξουσία του Χίτλερ, έχει γίνει εμμονή στη Γερμανία (και όχι μόνο). Προσπαθούν με βιβλία, ταινίες και συζητήσεις να αποδείξουν ότι ναι, είναι δυνατόν, μια κατά τα άλλα φυσιολογική γενιά ανθρώπων να εξελιχθεί σε γενιά καταπιεστών ή όπως είναι της μόδας, τρομοκρατών. Δεν ξέρω αν αυτό είναι αλήθεια, το θέμα σηκώνει πολλή συζήτηση, αλλά θα θέσω μια ερώτηση: Ποιος ήταν υπεύθυνος για τις πράξεις των παιδιών, ποια ήταν εκείνη η δύναμη που τους έσπρωξε σε αυτές τις συμπεριφορές, ποιος τους καταπίεσε για να μπορέσουν κι εκείνα με τη σειρά τους να καταπιέσουν; Μήπως ήταν για μια ακόμη φορά ο ανώμαλος, ψυχαναγκαστικός και, εν τέλει, πιο καταπιεσμένος από όλους, αντιπρόσωπος του θεού της γειτονιάς σας; Κάνει κύκλο η καταπίεση: οι Εβραίοι από τους Ναζί, οι Ναζί από τις οικογένειές τους, οι οικογένειες των Ναζί από τις δικές τους οικογένειες και όλοι μαζί από τον φιλεύσπλαχνο. Καλή σας νύχτα.

Α, να μην το ξεχάσω, η ταινία κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών το 2009 (for what it's worth).